Trong ngành gia công cơ khí hiện đại, máy phay đứng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các chi tiết máy chính xác và phức tạp. Từ các xưởng sản xuất nhỏ cho đến quy mô sản xuất lớn, không thể thiếu sự góp mặt của thiết bị này. Vậy cụ thể máy phay đứng là gì và chúng có gì khác biệt so với máy phay ngang? Cùng TECHNO tìm hiểu chi tiết về thiết bị này trong bài viết dưới đây nhé.
I. Máy phay đứng là gì?
Để hiểu rõ hơn về máy phay đứng, trước tiên chúng ta cần nắm được khái niệm về máy phay trong ngành cơ khí. Máy phay là thiết bị gia công quan trọng, có khả năng loại bỏ phần vật liệu thừa trên phôi để tạo ra những sản phẩm đạt yêu cầu về hình dáng, kích thước với độ chính xác cao. Trong số các loại máy phay hiện nay, máy phay đứng và máy phay ngang là hai loại phổ biến nhất.
Vậy máy phay đứng là gì? Đây là loại máy sở hữu trục chính định vị theo phương thẳng đứng, vuông góc với bàn máy, cho phép thực hiện các thao tác phay trên các bề mặt phẳng, rãnh, khe, bánh răng và các hình dạng phức tạp khác. Máy phay đứng tương thích với nhiều loại dao khác nhau như dao phay ngón, dao phay mặt đầu, dao phay đĩa,… giúp gia tăng tính ứng dụng trong sản xuất.
II. Cấu tạo của máy phay đứng
Máy phay đứng được thiết kế để gia công các chi tiết kim loại, đôi khi có kích thước lớn, nên cấu tạo của máy bao gồm nhiều bộ phận, đảm nhận những nhiệm vụ khác nhau. Dưới đây là những thành phần chính tạo nên một chiếc máy phay đứng hoàn chỉnh:
- Đế máy: Đây là nền móng của toàn bộ máy phay, có nhiệm vụ nâng đỡ toàn bộ trọng lượng của máy và các bộ phận khác. Bên trong đế máy thường chứa hệ thống làm mát và bôi trơn, cùng với động cơ và các bộ phận quan trọng khác, đảm bảo cho máy vận hành ổn định.
- Cột máy: Được gắn chắc chắn vào đế máy, cột máy có dạng thẳng đứng, cung cấp sự hỗ trợ vững chắc cho đầu gối và thanh dẫn hướng.
- Bàn di động: Nằm ở phía trước cột máy, bàn di động đóng vai trò như một bệ đỡ cho bàn máy, nơi phôi được cố định.
- Đầu gối: Bộ phận này nằm ở phía dưới của bàn di động, có thể điều chỉnh linh hoạt để nâng đỡ bàn máy trong các thao tác gia công khác nhau.
- Bàn máy: Đây là nơi phôi được gá đặt và cố định trong quá trình gia công. Bàn máy có thể di chuyển theo nhiều hướng khác nhau để điều chỉnh vị trí của phôi so với dao phay.
- Ram (cần ngang): Ram được gắn trên đỉnh cột, có thể xoay để tạo góc nghiêng khi cần cắt hoặc khoan các bề mặt phức tạp.
- Đầu công cụ: Bộ phận này có chức năng giữ và cố định các loại dao phay khác nhau tùy theo yêu cầu gia công.
- Trục chính: Đây là bộ phận quan trọng nhất của máy phay, có nhiệm vụ giữ và làm quay dao phay. Trục chính thường được dẫn động bởi một động cơ điện mạnh mẽ, cho phép dao phay cắt gọt kim loại hiệu quả.
III. Cách điều khiển cơ bản máy phay đứng
Để vận hành máy phay đứng hiệu quả và an toàn, người vận hành cần nắm vững chức năng của các nút điều khiển và bộ phận chính trên máy., cụ thể như sau:
- Khởi động và tắt máy: Để khởi động hoặc tắt, bạn hãy sử dụng nút “Start/Stop” màu xanh lá.
- Phanh trục chính: Được sử dụng để dừng hoặc khóa trục chính. Sau khi tắt máy, nhấn hoặc kéo phanh trục chính để dừng trục chính quay, thao tác này giúp bạn tháo lắp mâm cặp và các phụ kiện một cách an toàn. Để khóa trục chính, hãy thao tác nhấn phanh và đẩy lên.
- Di chuyển bàn máy: Sử dụng bánh xe di chuyển ngang để di chuyển bàn máy gần hoặc xa bạn, điều chỉnh vị trí của phôi so với dao phay.
- Điều chỉnh tốc độ trục chính: Sử dụng bánh xe tốc độ trục chính để thay đổi tốc độ quay của trục chính (thường có hai dải tốc độ: cao và thấp). Lưu ý, luôn giữ cho máy phay đang chạy khi bạn thay đổi tốc độ trục chính.
- Thay đổi hướng quay trục chính: Để điều khiển chiều quay của trục chính bạn sử dụng Công tắc Chuyển tiếp/Ngược lại. Khi cắt ở dải tốc độ cao, đặt công tắc ở vị trí “Chuyển tiếp”, ngược lại, khi làm việc ở dải tốc độ thấp, đặt công tắc ở vị trí “Ngược lại”. Để đổi chiều quay của trục chính mà không cần thay đổi dải tốc độ, chỉ cần gạt công tắc sang vị trí đối diện.
- Sử dụng bộ phận cấp nguồn (nếu có): Bộ phận này sử dụng động cơ để điều khiển hướng và tốc độ cấp liệu theo chiều dọc của bàn máy, giúp tự động hóa quá trình gia công.
IV. Ưu điểm và nhược điểm của máy phay đứng
Mặc dù sở hữu nhiều tính năng hữu ích, máy phay đứng cũng có những ưu và nhược điểm nhất định. Việc hiểu rõ những điểm này sẽ giúp bạn đưa ra quyết định lựa chọn phù hợp với nhu cầu sử dụng.
1. Ưu điểm
- Chi phí đầu tư thấp: So với máy phay ngang, máy phay đứng có chi phí đầu tư ban đầu và chi phí bảo trì thấp hơn. Điều này giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ dễ dàng tiếp cận và sở hữu thiết bị này cho hoạt động sản xuất của mình.
- Vận hành đơn giản: Thiết kế nhỏ gọn của máy phay đứng mang lại tầm nhìn bao quát và không gian vận hành thoải mái cho người sử dụng. Việc điều khiển và thao tác trên máy cũng tương đối dễ dàng, thích hợp cho cả những người mới bắt đầu.
- Đa dạng ứng dụng: Máy phay đứng có khả năng gia công nhiều loại vật liệu khác nhau, đáp ứng các yêu cầu gia công đa dạng, từ phay mặt phẳng, phay rãnh, phay góc, đến khoan, taro,…
2. Nhược điểm
- Năng suất hạn chế: Máy phay đứng có năng suất gia công thấp hơn so với máy phay ngang. Khả năng loại bỏ vật liệu của thiết bị này cũng bị giới hạn, không phù hợp để gia công các phôi có kích thước lớn.
- Độ sâu cắt bị giới hạn: Gia công các rãnh sâu không phải là thế mạnh của máy phay đứng. Khi thực hiện các đường cắt sâu, thiết bị thường tốn nhiều thời gian hơn so với máy phay ngang, ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc.
V. Lưu ý trước khi mua máy phay đứng
Trước khi đầu tư vào một chiếc máy phay đứng, bạn cần xem xét kỹ lưỡng một số yếu tố quan trọng để đảm bảo lựa chọn được sản phẩm phù hợp nhất với ngân sách và nhu cầu của bản thân.
- Mua máy mới hay máy đã qua sử dụng: Bạn cần cân nhắc vấn đề này, Máy đã qua sử dụng sẽ có giá thành rẻ hơn, nhưng tiềm ẩn rủi ro về chất lượng, tuổi thọ và khả năng vận hành. Trong khi đó máy mới có giá thành cao hơn nhưng đảm bảo chất lượng, hiệu suất hoạt động tốt và được hưởng chế độ bảo hành đầy đủ từ nhà sản xuất.
- Lựa chọn thương hiệu uy tín: Thương hiệu là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng, độ bền và hiệu suất của máy phay đứng. Nên ưu tiên lựa chọn các thương hiệu uy tín, có bề dày kinh nghiệm trong lĩnh vực sản xuất máy móc công nghiệp.
- Kiểm tra DRO và nguồn cấp điện: Hãy kiểm tra kỹ 2 bộ phận này bởi chúng là thành phần chính quyết định đến hoạt động cũng như công suất của máy.
- Kích thước máy Bạn cần lựa chọn máy có kích thước phù hợp với nhu cầu sử dụng và không gian xưởng. Nếu ngân sách và không gian cho phép, nên đầu tư vào máy có kích thước lớn hơn. Máy lớn thường có hiệu suất cao hơn, khả năng gia công ổn định hơn và ít bị rung lắc khi gia công các chi tiết lớn.
VI. Phân biệt máy phay đứng và máy phay ngang
Máy phay đứng và máy phay ngang là hai loại máy phay phổ biến trong gia công cơ khí. Mỗi loại có những đặc điểm riêng biệt, phù hợp với những yêu cầu gia công khác nhau. Để phân biệt rõ ràng về 2 loại máy này, hãy cùng theo dõi bảng so sánh dưới đây:
| Tiêu chí | Máy phay đứng | Máy phay ngang |
| Vị trí trục chính | Vuông góc với mặt bàn máy | Song song với mặt bàn máy |
| Hình dạng dao phay | Dao phay thường dài và mảnh | Dao phay thường ngắn và dày |
| Thế mạnh gia công | Gia công các chi tiết nhỏ, phức tạp, yêu cầu độ chính xác cao | Gia công các chi tiết lớn, cần cắt sâu, yêu cầu năng suất cao |
| Khả năng loại bỏ vật liệu | Trung bình | Cao |
| Ứng dụng tiêu biểu | Phay mặt đầu, phay rãnh, phay then, khoan, taro,… | Phay mặt phẳng, phay góc, phay rãnh sâu, gia công khuôn mẫu,… |
| Chi phí | Thấp hơn | Cao hơn |
VII. Nên mua máy phay đứng hay máy phay ngang?
Việc lựa chọn giữa máy phay đứng và máy phay ngang phụ thuộc hoàn toàn vào nhu cầu và mục đích sử dụng của bạn. Nếu bạn cần gia công các chi tiết nhỏ, yêu cầu độ chính xác cao, chi phí đầu tư ban đầu thấp, và không gian xưởng hạn chế, thì máy phay đứng là sự lựa chọn phù hợp. Ngược lại, nếu bạn cần gia công các chi tiết lớn, yêu cầu năng suất cao, khả năng cắt sâu tốt, và có đủ ngân sách đầu tư, thì máy phay ngang là lựa chọn tối ưu hơn.
Trên đây là một số thông tin về máy phay đứng, hy vọng những chia sẻ vừa rồi của chúng tôi sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan nhất về thiết bị gia công quan trọng và phổ biến này. Liên hệ ngay tới số hotline của TECHNO để được hỗ trợ tư vấn và đặt hàng nhanh chóng nhất nhé.
